از میان کاربردهای متنوع پلی‌اتیلن، لوله‌های پلی‌اتیلن جایگاه ویژه‌ای دارند. این لوله‌ها در حوزه‌های مختلفی مانند انتقال آب و فاضلاب، آبیاری کشاورزی، صنایع نفت و گاز و حتی پروژه‌های عمرانی شهری استفاده می‌شوند. رشد جمعیت، توسعه زیرساخت‌ها و تغییرات اقلیمی، نیاز به لوله‌های باکیفیت و مقاوم را افزایش داده و لوله‌های پلی‌اتیلن به دلیل مزایای رقابتی‌شان به یکی از پرتقاضاترین محصولات بدل شده‌اند.

با این حال، مسیر توسعه این صنعت در ایران خالی از چالش نیست. سیاست‌های اقتصادی از جمله تخصیص یا حذف ارز ترجیحی، جایگزینی آن با ارز نیمایی، و همچنین فشارهای بین‌المللی از طریق تحریم‌ها، مکانیسم ماشه و اسنپ‌بک تأثیر مستقیم بر قیمت مواد اولیه، هزینه تولید و در نهایت رقابت‌پذیری صنعت پلی‌اتیلن و لوله‌های پلی‌اتیلن دارند.
در این مقاله جامع، تلاش می‌کنیم نقش این متغیرها را در بازار پلی‌اتیلن بررسی کنیم و چشم‌انداز آینده این صنعت استراتژیک را ترسیم نماییم.
پلی‌اتیلن چیست و چرا اهمیت دارد؟
پلی‌اتیلن یکی از پرمصرف‌ترین پلیمرهای دنیا است که از اتیلن (حاصل از کراکینگ بخار نفتا یا اتان) تولید می‌شود. این ماده به انواع مختلفی مانند HDPE (پلی‌اتیلن سنگین)، LDPE (پلی‌اتیلن سبک) و LLDPE (پلی‌اتیلن سبک خطی) تقسیم می‌شود.
این ویژگی‌ها باعث شده پلی‌اتیلن در صنایع بسته‌بندی، فیلم‌های کشاورزی، ظروف پلاستیکی، کابل‌ها و به‌ویژه لوله‌های تحت فشار کاربرد گسترده داشته باشد.
لوله‌های پلی‌اتیلن؛ اهداف و کاربردها
لوله‌های پلی‌اتیلن در دهه‌های اخیر جایگزین مناسبی برای لوله‌های فلزی و بتنی شده‌اند. دلیل اصلی این جایگزینی، مزایای اقتصادی و فنی این لوله‌هاست.
 اهداف استفاده از لوله پلی‌اتیلن:
1. کاهش هزینه‌های نگهداری: لوله‌های فلزی به مرور زمان دچار زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شوند، در حالی که لوله‌های پلی‌اتیلن در برابر این مشکلات مقاوم‌اند.
2. افزایش طول عمر پروژه‌ها: لوله‌های پلی‌اتیلن می‌توانند بیش از نیم قرن عمر کنند.
3. افزایش بهره‌وری منابع آب: در کشاورزی، استفاده از لوله‌های پلی‌اتیلن در سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و بارانی به کاهش هدررفت آب کمک می‌کند.
4. ایمنی در صنایع نفت و گاز: به دلیل مقاومت در برابر فشار و مواد شیمیایی، این لوله‌ها گزینه‌ای مطمئن برای انتقال مواد هیدروکربنی هستند.

 کاربردها:
* شبکه‌های انتقال آب شهری و روستایی
* سیستم‌های فاضلاب و زهکشی
* پروژه‌های نفت و گاز (انتقال سیالات)
* کشاورزی و آبیاری تحت فشار
* صنایع مخابرات و کابل‌کشی


ارز ترجیحی در صنعت پلیمر
تا سال‌های اخیر، دولت ایران برای کنترل قیمت کالاهای اساسی و صنایع زیرساختی، ارز ترجیحی را به برخی مواد اولیه اختصاص می‌داد. پلیمرها، به‌ویژه پلی‌اتیلن، نیز در مقاطعی مشمول این سیاست بودند.

اثرات ارز ترجیحی:
مزایا:
* کاهش نسبی قیمت مواد اولیه برای تولیدکنندگان داخلی
* امکان عرضه لوله‌های پلی‌اتیلن با قیمت پایین‌تر به پروژه‌های عمرانی و کشاورزی
* حمایت از مصرف‌کننده نهایی

معایب:
* ایجاد رانت در تخصیص ارز
* تأخیر در تأمین مواد اولیه به دلیل محدودیت منابع ارزی
* شکاف قیمتی میان بازار داخلی و جهانی که به قاچاق معکوس (صادرات غیررسمی) دامن می‌زد

 
گذار به ارز نیمایی و پیامدها
با تغییر سیاست‌های اقتصادی و کاهش توان دولت در تخصیص ارز ترجیحی، بسیاری از صنایع از جمله پتروشیمی‌ها مجبور به استفاده از ارز نیمایی شدند.

این تغییر چند پیامد داشت:
1. افزایش قیمت مواد اولیه: تولیدکنندگان لوله‌های پلی‌اتیلن با رشد قابل توجه هزینه تولید مواجه شدند.
2. فشار بر پروژه‌های عمرانی و کشاورزی: افزایش قیمت لوله، هزینه اجرای طرح‌های انتقال آب و آبیاری را بالا برد.
3. کاهش رقابت‌پذیری در صادرات: محصولات ایرانی به دلیل افزایش بهای تمام‌شده، در بازارهای جهانی گران‌تر شدند.