افزایش بهره‌وری یا توسعه سطح کشت؟
بر اساس گزارش‌های وزارت جهاد کشاورزی، استفاده از نوار تیپ می‌تواند راندمان آبیاری را از حدود ۳۵٪ در روش‌های سنتی به بیش از ۸۵٪ افزایش دهد. این فناوری با رساندن آب به ریشه گیاه، تبخیر سطحی را به حداقل می‌رساند. با این حال، بررسی میدانی در برخی استان‌های کشور مانند خراسان جنوبی و فارس نشان داده است که کشاورزان پس از تجهیز زمین‌های خود به نوار تیپ، اقدام به توسعه کشت در اراضی بایر یا کم‌استفاده کرده‌اند.

نتیجه؟
در حالی که مصرف آب در هر هکتار کاهش می‌یابد، *سطح زیر کشت کل افزایش می‌یابدو مجموع برداشت آب از منابع زیرزمینی یا سطحی ممکن است بیشتر شود.


 آیا نوار تیپ خودش آب مصرف می‌کند؟ نگاهی به ردپای آبی تجهیزات آبیاری
تولید تجهیزات آبیاری، از جمله نوار تیپ، شیرآلات، فیلترها و لوله‌ها، نیازمند مصرف مواد اولیه پلیمری و فرآیندهای صنعتی است که عمدتاً در صنایع پتروشیمی انجام می‌شود. این فرآیندها نیازمند آب هستند—از خنک‌سازی خطوط تولید گرفته تا آماده‌سازی مواد.
بر اساس یک پژوهش دانشگاهی در سال ۱۴۰۲، تولید هر کیلوگرم نوار تیپ حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ لیتر آب مجازی مصرف می‌کند (وابسته به نوع کارخانه و کشور تولیدکننده). با توجه به اینکه هر هکتار به‌طور متوسط به ۲۵ تا ۵۰ کیلو نوار تیپ نیاز دارد، این عدد به ۱۰ تا ۲۵ هزار لیتر آب مجازی برای تجهیز هر هکتار بالغ می‌شود.

جمع‌بندی تحلیلی: آیا باید نگران باشیم؟
نوار تیپ در کوتاه‌مدت، بهره‌وری آب را افزایش می‌دهد، به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایران که تبخیر بالاست.
در بلندمدت، بدون مدیریت سطح زیر کشت و تعیین سهمیه آبیاری، ممکن است موجب برداشت بیش از حد آب شود، چرا که کشاورزان وسوسه می‌شوند اراضی بیشتری را به زیر کشت ببرند.

مصرف آب مجازی در تولید تجهیزات آبیاری نیز موضوعی است که کمتر به آن پرداخته شده، اما در ارزیابی کلانِ پایداری محیط‌زیست و مصرف منابع اهمیت بالایی دارد.


 پیشنهاد سیاستی
تدوین ضوابط فنی-اقتصادی برای کنترل توسعه سطح زیر کشت پس از تجهیز به سیستم‌های نوین
ترویج تجهیزات بادوام و چندساله به‌جای مصرف بالای نوار تیپ یک‌بار مصرف
محاسبه ردپای آبی تجهیزات آبیاری در ارزیابی طرح‌های آبیاری نوین
تعیین مشوق‌ها بر اساس بهره‌وری واقعی آب، نه صرفاً نصب سیستم‌ها